ABD Dışişleri Bakanlığı’nın yakın zamanda siber dolandırıcı olduğu iddia edilen Volodymyr Kadariya’nın tutuklanmasına yardımcı olacak bilgiler için 2,5 milyon dolara kadar para ödülü teklif etmesi, adamın şüpheli bir suçludan siyasi muhaliflere ve tekrar geri dönüşünü anlatan bir destanın yeni bir dönüm noktası oldu.

Kadariya, 15 yıldır memleketi Belarus’ta siber suç suçlamasıyla aranıyordu.

Amerikalı savcılar onu ABD bilgisayarlarına kötü amaçlı yazılım iletme planında yer almakla suçluyor. Milyonlarca internet kullanıcısının bu planın kurbanı olduğu bildiriliyor.

Ancak Kadariya özellikle yakalanması zor bir isimdi.

Belarus’ta şüphelenildikten sonra ülkeden kaçtı ve uzun yıllar yurtdışında yaşadı. Bu süre zarfında, çok sayıda medya raporuna ve ABD ve Belarus’tan gelen resmi hükümet açıklamalarına göre, Ukrayna’da sığınma hakkı ve sonunda vatandaşlık elde etmeyi başardı.

2022’de Belarus suçlamasıyla Kırgızistan’da tutuklandığında siyasi zulümle karşı karşıya olduğunu iddia etti. Birleşmiş Milletler yetkilileri bile iadesine karşı çıktı.

ABD’nin bugün tutuklanmasını istediği Kadariya’nın serbest olup olmadığı ise henüz bilinmiyor.

Volodymyr Kadariya’nın ABD Gizli Servisi’nin internet sitesinde yayınlanan fotoğrafları ve biyografik bilgileri.

Gizemli adam

Volodymyr hakkında veya alternatif olarak Vladimir Kadariya hakkında çok az kamuya açık bilgi bulunmaktadır. Bu onun gerçek adı bile olmayabilir.

38 yaşındaki Kadariya, Belarusludur. Ülkenin soruşturma komitesine göre, 2008 civarında “bilgisayar bilgilerini değiştirerek” büyük miktarda para çalmakla suçlandı.

Kadariya’nın çalıntı banka kartı bilgilerini “karanlık ağ” üzerinden satın aldığı, bunları sahte kartlara kodladığı ve bunlarla para çektiği iddia ediliyor.

Belaruslu soruşturmacılar, ABD, Polonya, Fransa ve İngiltere vatandaşlarının bu planın kurbanı olduğunu söylüyor.

Ayrıca, 2016 yılında Kadariya’nın Ukrayna’da mülteci statüsü için başvuruda bulunduğunu iddia ediyorlar. Daha sonra muhtemelen Ukrayna vatandaşlığı elde etti.

Aynı şekilde, Kadariya’nın Ukrayna’daki hayatı hakkında da çok az şey biliniyor. Açık veritabanlarına göre, onun nadir ismi olan biri daha önce iki Ukrayna şirketinin, Cosmo Medical ve Digital Med’in yararlanıcıları arasındaydı.

Kadariya, 2018 yılında Kiev’in dışında düzenlenen IT Nature Party International adlı partiden bir fotoğrafta da görülüyor.

Tutuklama ve iade

Belaruslu araştırmacılara göre, 2022’de Kadariya’nın bir süredir İspanya’da yaşadığını öğrendiler. Kırgızistan’ın Bişkek şehrine uçtuktan sonra Eylül ayında gözaltına alındı. Minsk, iadesini talep etti.

Kadariya, memleketinde siyasi nedenlerle zulüm gördüğünü iddia etti. Bu iddia doğru olsun ya da olmasın, muhtemelen makul geliyordu.

ABD’nin hileli olarak değerlendirdiği Belarus’taki 2020 başkanlık seçimlerinin ardından ülkede bir protesto dalgası yaşandı. Güvenlik güçleri binlerce kişiyi tutukladı. Belarus’ta hala 1.500’den fazla siyasi tutuklu var.

Bazı tahminlere göre, operasyonların ardından yarım milyona yakın Belaruslunun ülkeyi terk ettiği tahmin ediliyor.

Kırgızistan’da Kadariya, aslen Andrei Kovalev adında bir Belarus vatandaşı olduğunu iddia etti. 2017’de Ukrayna’da mülteci statüsü aldı. Daha sonra vatandaşlık alırken adını değiştirdi, Kırgız avukatı Mart 2023’te RFE/RL’nin Kırgız Servisi’ne söyledi.

Mart 2023’te VOA ile ortaklaşa RFE/RL tarafından yönetilen bir Rusça TV ve dijital ağ olan Current Time ile yaptığı bir röportajda Kadariya, Minsk’te yolsuzluk hakkında makaleler yayınlayan bir muhalif web sitesinin yöneticisi olarak çalıştığını iddia etti. Belarus güvenlik güçlerinin onu 2008’de gözaltına aldığını ve dizüstü bilgisayarına el koyduğunu, ancak veri şifrelemesi nedeniyle muhalefetle bağlantısını doğrulayamadıklarını söyledi. 2008’de serbest bırakıldıktan sonra Kadariya derhal ülkeyi terk etti.

Kırgızistan Başsavcılığı, Kadariya’ya yöneltilen suçlamalarda siyasi bir neden bulamadı ve mahkeme kısa süre sonra onun iadesini onayladı.

Kadariya itiraz etmeye çalıştı. Avukatı, iadesinin Kırgızistan’ın uluslararası örgütlere karşı yükümlülüklerini ihlal edeceğini söyledi.

Mahkeme Kadariya’nın itirazını reddettikten sonra Birleşmiş Milletler devreye girdi. BM İnsan Hakları Komiseri ve BM Mülteciler Yüksek Komiserliği temsilcileri, Kırgız başsavcısına yazdıkları mektupta, Kadariya’nın Kırgızistan’da sığınma talebinde bulunduğu için sınır dışı edilmemesi gerektiğini söyledi. Onlara göre, mahkemenin onu iade etme kararı BM Mülteci Sözleşmesi’ni ve yerel mevzuatı ihlal etti, Current Time bildirdi.

Kadariya, Kırgız liderin sınır dışı edilmesini engellemesi için Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’a bir çağrıda bulundu.

Mart 2023’te Belarus’a iade edildi.

Belaruslu araştırmacıların aynı ay Telegram mesajlaşma programında yayınladığı bir videoda Kadariya, muhalefetle hiçbir bağlantısının olmadığını ve hiçbir zaman siyasetle ilgilenmediğini belirtiyor.

Göç konusunda uzmanlaşmış, Kiev’de yaşayan Ukraynalı avukat Dmytro Mazurok, Belaruslu soruşturmacıların huzurunda verilen bir ifadeye güvenmeyeceğini söylüyor.

“Çok sert bir baskı sistemleri var” dedi.

Aynı zamanda, Kadariya’nın Ukrayna’da sığınma başvurusunda bulunduğu sırada, asılsız gerekçelerle sığınma hakkı almış olması da akıl almaz bir durum değil.

Mazurok, VOA’ya yaptığı açıklamada, “Parası olan bir kişinin mülteci statüsü ve sonrasında vatandaşlık alması konusunda kesinlikle sorun olmadığını söyleyebilirim.” dedi.

Amerikan suçlamaları

ABD Adalet Bakanlığı, 12 Ağustos’ta siber suç örgütünün lideri olduğu iddia edilen Maksim Silnikau’nun Polonya’dan ABD’ye iade edildiğini duyurdu.

Amerikalı savcılar, Kadariya ve bir diğer siber suçlu, Rus vatandaşı Andrei Tarasov ile birlikte çalıştığını iddia ediyor. Kadariya gibi Silnikau da hem Belarus hem de Ukrayna vatandaşlığına sahip.

New Jersey’deki iddianameye göre, üç adam 2013’ten 2022’ye kadar internette kötü amaçlı reklamcılık adı altında Amerikalıların bilgisayarlarına “Angler Exploit Kit” adı verilen kötü amaçlı yazılımlar bulaştırdı.

Bu plandan kar elde ettikleri iddia edilen yollar arasında, çalınan kullanıcı bilgilerini ve virüslü cihazlara erişimi diğer siber suçlulara satmak da yer alıyor.

İddianamede, üç suç ortağının planlarını tanıtmak için kötü amaçlı yazılımları barındıracak alan adları oluşturdukları ve meşru reklam verenler gibi davrandıkları belirtiliyor. İddianamede Kadariya’dan “kötü niyetli reklam veren” olarak bahsediliyor.

Suçlu bulunurlarsa, her bir adam dolandırıcılık komplosu suçundan 27 yıl, bilgisayar dolandırıcılığı komplosu suçundan 10 yıl ve her bir dolandırıcılık suçundan 20 yıl hapis cezasına çarptırılabilir.

Kadariya’nın durumunda önemli bir soru var: Acaba serbest mi?

VOA, yorum almak veya nerede olduğunu teyit etmek için Kadariya’ya ulaşamadı.

Bir buçuk yıl önce iade edildiği Belarus’ta gözaltında tutuluyor olabilir ancak Belarus İçişleri Bakanlığı yorum talebine yanıt vermedi.

Dışişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı da VOA’nın Kadariya’nın nerede olduğuna ilişkin sorularına yanıt vermedi.

Dışişleri Bakanlığı, 26 Ağustos’ta, kendisinin “herhangi bir ülkede” tutuklanmasına veya mahkum edilmesine yol açacak bilgi verenlere 2,5 milyon dolar ödül vereceğini duyurdu.