Washington —

Bu hafta, Tayvan Han Kuang askeri tatbikatlarının başlamasına hazırlanırken, hava savunma sistemi adanın etrafında dönen bir Çin insansız hava aracı tespit etti. Bu, Çin’in 2023’ten beri Tayvan’ın etrafında görev yapmak üzere bir insansız hava aracı göndermesinin altıncı seferiydi.

Tayvan’ın etrafında uçan ve keşif ve gözdağı verme gibi iki yönlü göreve sahip olan İHA’lar, Ukrayna’dan Ortadoğu’ya, Tayvan Boğazı’na kadar manşetlere çıkan ve savaşın yüzünü değiştiren daha geniş bir eğilimin sadece küçük bir parçası.

İnsansız hava araçlarının (İHA) giderek artan rolü ve Çin’in demokratik olarak yönetilen Tayvan’ı işgal etme olasılığına ilişkin artan endişeler, Washington, Pekin ve Taipei’yi drone teknolojisinin karmaşıklığını, uyarlanabilirliğini ve maliyetini artırmaya yöneltiyor.

‘Cehennem Manzarası’ stratejisi

Savunma Bakanlığı’nın Yenilik Birimi’ne göre, Pentagon geçen Ağustos ayında “binlerce” hava, deniz ve kara insansız hava aracı yaratmak için 1 milyar dolarlık bir Replicator Girişimi başlattı. Pentagon, bu insansız hava aracı gücünü Ağustos 2025’e kadar inşa etmeyi hedefliyor.

Girişim, ABD Amirali Samuel Paparo’nun yakın zamanda The Washington Post’a “cehennem manzarası” stratejisi olarak tanımladığı, Çin’in Tayvan’ı işgaline karşı ada ile Çin arasındaki hava ve denizde binlerce insansız hava aracı konuşlandırmayı amaçlayan stratejinin bir parçası.

“İnsansız sistemlerin faydaları, düşük maliyetli, ucuz, tek kullanımlık kütle elde etmenizdir. Bir drone düşürülürse, bundan ağlayan tek kişiler muhasebecilerdir,” diyor George Mason Üniversitesi’nde politika uzmanı olan Zachary Kallenborn. “Bunları büyük ölçekte kullanabilir ve rakiplerinizi alt edebilir ve savunma yeteneklerini zayıflatabilirsiniz.”

Cehennem manzarası stratejisinin, Çin’in Tayvan’a saldırmasını engellemek için çok sayıda ucuz insansız hava aracı kullanmayı amaçladığını da sözlerine ekledi.

İHA üretim üstünlüğü

Çin’in kendi planları var ve dünyanın en büyük ticari drone üreticisi. Paparo’nun Post’a yaptığı açıklamalardan sonra bir basın brifinginde Washington’a ateşle oynadığı konusunda uyarıda bulundu.

Çin Savunma Bakanlığı Sözcüsü Kıdemli Albay Wu Qian, “Başkalarının vatanını cehenneme çevirmeyi isteyenler, kendileri cehennemde yanmaya hazır olmalılar” dedi.

“Halk Kurtuluş Ordusu, dış müdahaleleri engelleme ve ulusal egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü koruma konusunda savaşabilir ve kazanabilir. Tehditler ve sindirmeler bize asla işe yaramaz,” dedi Wu.

DOSYA – 14 Eylül 2023’te Ukrayna’nın Jitomir bölgesinde açıklanmayan bir konumda, askeri FPV drone pilotları için bir eğitim tesisinde bir FPV (birinci şahıs görünümü) drone ve ek ekipmanlar görülüyor.

Analistler, Çin lideri Şi Cinping’in geçen hafta düzenlenen üst düzey parti toplantısında vurguladığı, askeri alanda teknoloji ve modernizasyona verdiği önemin, ülkenin insansız hava araçlarının kullanımını yaygınlaştırma çabalarını güçlendirdiğini söylüyor.

“Çin ordusu, çeşitli yeteneklere sahip 50’den fazla türde drone geliştiriyor ve potansiyel olarak Tayvan ve ABD’nin toplamından 10 kat daha büyük on binlerce drone’dan oluşan bir filo oluşturuyor,” diyor Singapur’daki Nanyang Teknoloji Üniversitesi’nde yardımcı doçent olan Michael Raska, VOA’ya bir e-postada. “Bu niceliksel üstünlük şu anda Çin’in hızlanan askeri modernizasyonunu besliyor ve drone’lar çatışma öncesi istihbarat toplamaktan akın saldırılarına kadar her şey için öngörülüyor.”

Analistler, Çin’in ticari drone üretim üstünlüğünün, askeriyenin drone geliştirme çabalarına yardımcı olduğunu ekliyor. Çin’in DJI’si, 2021’de dünya çapındaki tüketici pazarının %76’sını oluşturarak ev tipi drone üretimi ve satışında hakim konumda.

Analistler, DJI drone’larının üretim ölçeği ve düşük fiyatının, Çin’i olası bir drone savaşında avantajlı konuma getirebileceğini söylüyor.

Çin Havacılık ve Uzay Çalışmaları Enstitüsü’nde araştırma analisti olan Binbaşı Emilie Stewart, “Rusya ve Ukrayna’da çok sayıda drone’unuz varsa, bunlar Costco’dan satın alabileceğiniz DJI drone’ları gibi ticari olarak satılan hazır şeyler bile olsa, ve bunlardan yüzlercesini bir hava savunma sistemine atarsanız, bu büyük bir sorun yaratacaktır” dedi.

Çin, gelecekteki çatışmalarda ticari İHA teknolojisini kullanmayı planladığı iddialarını reddediyor.

“Çin her zaman küresel güvenliği ve bölgesel istikrarı korumaya kendini adamıştır ve her zaman askeri amaçlar için sivil insansız hava araçlarının kullanılmasına karşı çıkmıştır,” dedi Washington’daki Çin Büyükelçiliği sözcüsü Liu Pengyu VOA’ya. “ABD’nin Tayvan ile askeri bağlarına ve Tayvan’ı silahlandırma çabalarına kesinlikle karşıyız.”

İHA gücü

Tayvan, Amerikalı ortaklarının yardımı, Çin’in baskısı ve Ukrayna’dan aldığı derslerle kendi yerli insansız hava aracı savaş yeteneklerini geliştirmeye çalışıyor.

DOSYA – İngiliz askerleri, 4 Kasım 2022’de Kaliforniya’daki Fort Irwin’de tatbikatlar sırasında bir drone fırlatıyor. Tayvan, ABD ve Çin planlamacıları, hava ve deniz drone’larının kullanıldığı muharebeye hazırlanıyor. (AP aracılığıyla Savunma Görsel Bilgi Dağıtım Servisi)

ABD, Tayvan’ın insansız hava aracı geliştirmesinde önemli bir rol oynadı ve geçen hafta, Washington’daki Tayvan’ın fiili büyükelçiliği olan Taipei Ekonomi ve Kültür Temsilciliği Ofisi’ne (TECRO) 360 milyon dolar değerinde saldırı amaçlı insansız hava aracı satma sözü verdi.

TECRO, VOA’ya Taipei ve Washington arasındaki iş birliği hakkında soru sorulduğunda, “Tayvan, bölgede barış ve istikrarı korumak için güvenilir bir caydırıcılık oluşturmaya ve ABD de dahil olmak üzere benzer düşünen ortaklarla yakın bir şekilde çalışmaya devam edecek,” dedi. “Şu anda paylaşacağımız başka bir bilgi yok.”

Küresel Tayvan Enstitüsü’nde kıdemli araştırmacı olan Eric Chan, Tayvan’ın savunma sistemine insansız hava araçlarını entegre etme çabasının hayati önem taşıdığını söyledi.

Chan, “ABD’nin bu kitlesel İHA oyununa dahil olmasının en büyük anlık etkisi, Tayvan’a öncelikle düşmanlarını tespit edebilme ve ikinci olarak da kendi yeteneklerine bir destek inşa etme konusunda daha büyük bir avantaj sağlaması olacak” dedi.

Çin’in kentsel çatışma ortamında insansız hava araçlarını kullanmayı değerlendirme potansiyeli göz önüne alındığında, Tayvan, insansız hava araçlarına karşı savunma sistemlerini güçlendirmenin önemini kabul ediyor.

Tayvan ordusuyla birlikte çalışan anti-drone şirketi Tron Future’ın CEO’su Yu-Jiu Wang, “Çin’e ait insansız hava araçlarının çevre adalara yönelik çok sayıda müdahalesinin ardından, Tayvan Savunma Bakanlığı artık anti-drone yeteneklerine büyük önem veriyor” dedi.

Wang, şirketinin bu talebi karşılamaya istekli ve hazır olduğunu söyledi.