Çiftçilerin protestolarının ardından AB, tarım politikasını kökten değiştirmek istiyor. Bir grup uzman şimdi bu konuda önerilerde bulundu. Brüksel’in çiftçilere yaptığı ödemeler değiştirilmeli. Bazı müzakerelerde hassas bir önceliklendirme isteniyor.

Birkaç ay önce, binlerce çiftçi Brüksel’de protesto düzenledi. Lastikleri ateşe verdiler ve sokaklara gübre döktüler. Hatta bazıları traktörleriyle polis bariyerlerini aştı. Çarşamba günü, tüm bunların bir etkisi oldu. Bir grup uzman Ursula von der Leyen’e 110 sayfalık bir belge sundu. Belge, Avrupa tarım politikasının yeniden yapılandırılmasından başka bir şey talep etmiyordu. Ve AB Komisyonu Başkanı buna açık görünüyordu.

Von der Leyen, “Kıtamız için tarım kadar önemli olan çok az sektör var,” dedi. “Ancak çiftçilerimiz birçok zorlukla karşı karşıya.” Küresel rekabetten ve kuraklık ve sel gibi iklim değişikliğinin sonuçlarından bahsetti. Von der Leyen, Avrupa’nın çiftliklerini korumak için daha fazlasının yapılacağını söyledi. Bu, Avrupa seçimleri sonrasında Brüksel’de tonu belirleyen muhafazakar politikacıların temel talebidir.

Eylül 2023’te Komisyon Başkanı, AB jargonunda stratejik diyalog olarak bilinen şeyi başlattı. Çiftçi lobisinden gıda şirketlerine ve Greenpeace’e kadar 29 kuruluş, aylarca tarımın geleceğini tartıştı. 100’den fazla toplantı yapıldı ve sonuncusu 38 saat sürdü. Von der Leyen, uzmanların önerilerini yakında yasa tekliflerine dahil etmek istiyor.

Brüksel, AB’nin en eski projelerinden biri ve entegrasyonun merkezi bir unsuru olan ortak tarım politikasını reform etmek istiyor. Kıtadaki çiftçiler 1960’lardan beri sübvansiyon alıyor. Ve bugüne kadar bu, daha yoksul bölgeler için fon kaynağı olan Uyum Fonu’ndan sonra Avrupa bütçesindeki ikinci en büyük kalemdir. 2021 ile 2027 arasında tarım sektörüne 420 milyar avro akacak.

Alman bilim insanı Peter Strohschneider liderliğindeki uzman paneli bir dizi değişiklik istiyor. Çiftçiler şu anda hektar başına en az 156 avroluk doğrudan ödeme alıyor. Rapora göre, yardıma ihtiyacı olan veya çevre koruma ve hayvan refahına özellikle bağlı olan çiftçilere yardım verilmesi daha iyi olurdu. Ancak bunun için tarım bütçesinde “önemli” bir artış gerekir. Brüksel’deki çiftçilerin sorunlarına en iyi çözüm daha fazla para gibi görünüyor.

Muhafazakarlardan onay, Yeşiller’den şüphecilik

Ancak para hassas bir konudur. Geçtiğimiz yıl AB, örneğin Ukrayna’ya yardım ve iltica politikası için bütçesini 66 milyar avro artırmak istedi – bu da başkentlerle aylarca süren bir anlaşmazlığa yol açtı. Ancak belki de ulusal hükümetler çiftçilere karşı daha cömert davranacaktır. Sonuçta, tekrarlayan protestolar onları baskı altına alıyor.

Von der Leyen Çarşamba günü, Komisyonun bulunduğu ve çiftçilerin bu yılın başlarında Belçika polis memurlarıyla sokak çatışmalarına girdiği Berlaymont binasında konuştu. Söyledikleri Brüksel’deki muhafazakar politikacılar tarafından onaylandı, ancak Yeşiller ve Sosyal Demokratlar tarafından şüpheyle karşılandı.

“Gerçek şu ki, şu ana kadarki önerilerin bazıları Komisyon ve Ursula von der Leyen’in Avrupa Parlamentosu Tarım Komitesi’ndeki EPP’si tarafından reddedildi,” diyor SPD MEP’i Maria Noichl. Örnek olarak doğrudan ödemelerin yeniden yapılandırılmasını gösteriyor. CDU Milletvekili Norbert Lins şöyle diyor: “Geleceğin zorluklarıyla başa çıkmak için tarıma yönelik ayrı fonlar doğru yönde atılmış ilk adımdır.”

Strohschneider etrafındaki uzman paneli başka bir tartışmalı talepte bulundu: AB’nin, diğer ülkelerle serbest ticaret anlaşmaları hakkında yapılan görüşmelerde çiftçilerin çıkarlarını daha güçlü bir şekilde temsil etmesi gerektiğini söylediler. Örneğin, Brezilya, Arjantin, Paraguay, Uruguay ve Bolivya’yı içeren Mercosur ekonomik topluluğuyla yapılan bir anlaşma şu anda beklemede. Bunun nedeni, bazı AB üyelerinin Güney Amerika’dan gelen ucuz tarım ürünlerinin Avrupa’yı doldurabileceğinden korkması. Stratejik diyaloğa katılan 29 örgüt görünüşe göre bu endişeyi paylaşıyor. Basitçe söylemek gerekirse, mesajları şu: çiftçiler serbest ticaretten önce gelir.

Peki uzmanlar, son çiftçi protestolarının tetikleyicilerinden biri olan AB’nin iklim politikası hakkında ne diyor? Diğer birçok endüstrinin yaptığı gibi, tarımın CO₂ emisyonlarını azaltmasını istiyorlar. Çiftçiler şimdiye kadar etkilenmedi. Ancak grup, çiftliklerin Avrupa emisyon ticareti sistemine katılması, yani örneğin bir enerji şirketi gibi kirlilik hakları satın almak zorunda kalması fikrine pek sıcak bakmıyor. Bu konudaki tartışma “erken”. Başka bir deyişle: tarım sektörü için biraz iklim koruması tamam. Ama lütfen çok fazla olmasın.

Stefan Beutelsbacher Brüksel’de muhabirdir. AB’nin ekonomi, ticaret ve iklim politikaları hakkında raporlar sunar.