ABD gazeteleri geçen hafta Rusya ile yapılan tarihi tutuklu takası ile haksız yere gözaltına alınan gazetecilerin ve hak savunucularının serbest bırakılmasıyla ilgili kutlama haberleriyle dolup taştı. Bu kişiler arasında iki Amerikalı gazeteci de vardı.

Ancak binlerce kilometre ötede, Rusya’nın devlet kontrolündeki ve Kremlin yanlısı medya kuruluşları anlaşmayı çok farklı şekilde ele alıyor.

Bağımsız Rus haber ajansı Meduza’nın bildirdiğine göre Moskova, bu kuruluşlara takası nasıl karşılayacakları konusunda tavsiyelerde bulunan bir direktif gönderdi. Muhtıranın talimatları arasında takasın öneminin en aza indirilmesi ve Moskova’nın serbest bıraktığı siyasi tutukluların “gereksiz” suçlular olarak gösterilmesi yer alıyor.

Clemson Üniversitesi Medya Adli Tıp Merkezi eş direktörü Darren Linvill, VOA’ya yaptığı açıklamada, “Zaten bildiğimiz birçok şeyi ortaya çıkarıyor: Rus devlet medyası tek bir kişi için çalışıyor ve o kişi için en iyi olanı haber yapacaklar.” dedi.

The Guardian gazetesinin köşe yazarı Margaret Sullivan da aynı fikirde ve Rus devlet medyasının bu değişimi ülke içinde bir zafer olarak sunmasının beklendiğini söyledi.

Sullivan VOA’ya yaptığı açıklamada, “Rus medyası çok kontrol altında ve verilecek mesaj, bunun büyük bir zafer olduğu, Rusya’nın önemli hiçbir şeyden vazgeçmediği ve bize iyi hizmet etmiş insanları geri aldığımız yönünde olacak” dedi.

Columbia Üniversitesi’ndeki Craig Newmark Gazetecilik Etiği ve Güvenliği Merkezi’nde yönetici direktör olarak görev yapan Sullivan, “Bunu büyük bir zafer olarak gösterecekler ve bunu görmek çok da şaşırtıcı olmayacak.” diye ekledi.

Kremlin’in talimatında, Rusya’dan serbest bırakılan siyasi tutukluların isimlerinin, mahkumiyetleri ve hapis cezalarıyla birlikte listelenmesi önerildi.

Serbest bırakılanlar arasında, her ikisi de siyasi amaçlı ve temelsiz olduğu düşünülen suçlamalarla hüküm giyen Amerikalı gazeteciler Evan Gershkovich ve Alsu Kurmasheva da vardı.

Eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan ve ABD daimi ikametgahı Vladimir Kara-Murza, ki ikincisi önde gelen bir Rus siyasi aktivist ve köşe yazarıdır, ayrıca Rus hapishanesinden serbest bırakıldı. Anlaşma ayrıca haksız yere tutuklanan beş Alman ve Moskova tarafından tutulan yedi Rus siyasi mahkumu da içeriyordu. Birçoğu Moskova’yı veya Rusya’nın 2022’de Ukrayna’ya yapacağı tam ölçekli işgali eleştirdikleri için hapse atıldılar.

Rusya’nın devlete ait yayın organı Sputnik International’da çıkan bir İngilizce makalede, artık düzenli olarak Rus devlet propagandasında yer alan eski Deniz Piyadesi ve hüküm giymiş cinsel suçlu Scott Ritter, Rus hapishanelerinden serbest bırakılanların bir kısmının CIA ajanları olduğu yönünde asılsız iddialarda bulundu.

Rusya’nın Washington Büyükelçiliği, VOA’nın bu haberle ilgili yorum talebine ilişkin e-postaya hemen yanıt vermedi.

Kremlin muhtırası, devlet medyasına, takasta Rusya’ya geri dönen sekiz kişiyi “Anavatan için çalışan” kişiler olarak tasvir etme talimatı verdi. Berlin’deki bir parkta bir Çeçen muhalifi öldürdüğü için Almanya’da müebbet hapis cezası çeken Vadim Krasikov’un durumunda, muhtıra, “bir düşman saha komutanını ortadan kaldırdığını” vurgulamayı önerdi.

Katil bir keresinde bir gardiyana, “Rusya Federasyonu beni hapiste çürümeye terk etmeyecek” demişti.

Linvill, Devlet Başkanı Vladimir Putin’in geçen hafta bizzat kahraman olarak karşıladığı Rusların tasvirinin “Rus propagandası 101” olduğunu söyledi.

Gerçek şu ki geri gönderilenler, siber suçlardan casusluğa ve cinayete kadar uzanan suçlardan açıkça hüküm giymiş veya tutuklanmış kişilerdi.

Linvill, Ukrayna’daki savaşa atıfta bulunarak, “Rusya şu anda ‘İkinci Büyük Vatanseverlik Savaşı’nın ortasında” dedi. “Ve ‘İkinci Büyük Vatanseverlik Savaşı’ kahramanlar arıyor.”

Rusya, II. Dünya Savaşı’nı Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak adlandırıyor ve bu, eski Sovyet hükümeti ile mevcut hükümet tarafından uzun süredir propaganda amaçlı kullanılıyor.

Linvill, son günlerde Tass, RT ve Sputnik gibi Rus devlet kuruluşlarının da eski ABD Başkanı Donald Trump’ın takasla ilgili yorumlarına vurgu yaptığına dikkat çekti.

Trump, Putin’i “bir başka harika anlaşma” için tebrik etti ve ABD müzakerelerini “utanç verici” olarak nitelendirdi.

“Birçok rehineyi geri aldım ve karşı ülkeye HİÇBİR ŞEY vermedim – ve asla nakit vermedim. Bunu yapmak gelecek için kötü bir emsal olur,” diye yazdı sosyal medyada.

Trump döneminde en az dört dava, yurtdışında tutuklu bulunan Amerikalılarla takas edilerek ABD hapishanelerinde tutulan kişilerin serbest bırakılmasını içeriyordu.

Linvill, gördüğü Rus devlet haberlerinin takası Rusya için bir zafer olarak sunduğunu söyledi. Ancak dezenformasyon uzmanı, genel olarak beklediğinden daha az haber gördüğünü ve bunun Kremlin’in takasın önemini en aza indirme direktifinden kaynaklandığını sözlerine ekledi.

“Putin bilgeliğinin sorgulanmasına yer bırakmak istemiyor” dedi.

Linvill, takasın Rusya’da ne kadar propaganda değeri taşıdığını söylemenin zor olduğunu söyledi. “Rus propagandasını ve dezenformasyonunu anlamaya çalışırken her zaman biraz çay yapraklarını okumak gerekir ve bunu küçümsemeleri, bunun geniş bir değeri olmadığını gösteriyor” dedi.

Yine de Linvill, bu takasın Rusya’nın siyasi elitleri ve yurtdışında yakalanmaları halinde Moskova’nın onları geri isteyeceğinin bir işareti olarak alabilecek potansiyel ajanlar için değerli olabileceğini sözlerine ekledi.