Rus gözetiminden serbest bırakılan üç Amerikalı, perşembe günü akşam saatlerinde Washington’ın dışında bulunan Joint Base Andrews’da aileleriyle bir araya geldi.

Eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan ve Amerikalı gazeteciler Alsu Kurmasheva ve Evan Gershkovich, kendilerini ABD topraklarına geri götüren uçaktan inerken coşkuyla karşılandı. ABD Başkanı Joe Biden ve Başkan Yardımcısı Kamala Harris, serbest bırakılan Amerikalılara sarılarak onları selamladı.

Biden, hava üssünde toplanan muhabirlere, “Harika bir duygu, uzun zamandır bekleniyordu,” dedi ve ekledi, “İttifaklar fark yaratır. Öne çıktılar ve bizim için bir şans verdiler.”

Tarihi tutuklu anlaşması kapsamında ABD ve müttefikleri, perşembe günü, aralarında üç Amerikalı ve Pulitzer ödüllü köşe yazarı Vladimir Kara-Murza’nın da bulunduğu 16 siyasi tutuklunun serbest bırakılmasını sağladı. Kara-Murza’nın ayrı olarak ABD’ye dönmesi bekleniyor.

Anlaşma kapsamında ayrıca Dieter Voronin, Kevin Lick, Rico Krieger, Patrick Schoebel, Herman Moyzhes, Ilya Yashin, Liliya Chanysheva, Kseniya Fadeyeva, Vadim Ostanin, Andrey Pivovarov, Oleg Orlov ve Sasha Skochilenko’nun da aralarında bulunduğu Alman vatandaşları ve Rus siyasi tutukluların serbest bırakılması da sağlandı.

Rusya ise karşılığında sekiz kişi aldı.

Bu, Soğuk Savaş’tan bu yana ABD ile Rusya arasında gerçekleşen en büyük tutuklu takası oldu.

Amerikalılar arasında en uzun süre tutuklu kalan isim, 2018’de Moskova’da tutuklanan eski bir ABD Deniz Piyadesi olan Paul Whelan’dı. 2020’de kendisi ve ABD hükümetinin reddettiği casusluk suçlamalarıyla bir ceza kolonisinde 16 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Eski mahkum Evan Gershkovich, 1 Ağustos 2024’te Maryland’deki Joint Base Andrews’a vardığında Wall Street Journal Genel Yayın Yönetmeni Emma Tucker’ı selamlıyor.

Wall Street Journal muhabiri Gershkovich ve Radio Free Europe/Radio Liberty gazetecisi Kurmasheva 2023’te tutuklandı ve 19 Temmuz’da ayrı kapalı davalarda mahkum edildiler. Davalar yaygın olarak sahtekarlık olarak kınandı.

Aktivist ve The Washington Post köşe yazarı Kara-Murza, Nisan 2022’den beri tutukluydu. Siyasetçi ve tarihçi, hapishaneden yazdığı mektuplarla Pulitzer Ödülü kazandı.

Rus tarafında, Kremlin, 2019’da Berlin’de bir Çeçen muhalifin öldürülmesinden dolayı Almanya’da ömür boyu hapis cezasına çarptırılan bir Rus olan Vadim Krasikov’un serbest bırakılması için müzakerelerde bulundu. Daha önce Şubat 2024’te ölen muhalefet lideri Alexey Navalny ile takas edilmek için yarışmıştı.

Rusya’ya dönen diğer kişiler arasında Slovenya’dan Artem Viktorovich Dultsev ve Anna Valerevna Dultseva; Norveç’ten Mikhail Valeryevich Mikushin; Polonya’dan Pavel Alekseyevich Rubtsov; ve Amerika Birleşik Devletleri’nden Roman Seleznev, Vladislav Klyushin ve Vadim Konoshchenock.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinden serbest bırakılan tutukluları selamlayarak, “Anavatana dönüşünüzden dolayı sizi tebrik etmek istiyorum.” dedi.

Gazetenin Gershkovich’in serbest bırakılması için yürüttüğü kampanyaya öncülük eden Journal dergisinin yardımcı editörü Paul Beckett, bu yılın başlarında VOA’ya yaptığı açıklamada, meslektaşının hapse atılmasının dünya çapında gazetecilerin karşı karşıya olduğu tehlikeleri gözler önüne serdiğini söyledi.

“Bu, tehlikeli yerlerde bulunan tüm muhabirlerimize gazeteciliğin riskli bir iş olduğunu kesinlikle hatırlatıyor,” dedi Beckett. “Bu, dünyadaki bazı hükümetlerin gerçekten hoşlanmadığı asil ve değerli bir çabadır.”

Beckett, Perşembe günü VOA’ya yaptığı açıklamada, Gershkovich’in resmen serbest bırakıldığını öğrenmenin kendisinde çeşitli duygular uyandırdığını söyledi.

“Sevinç, minnettarlık, gözyaşları, gülümsemeler — hepsi bir arada,” dedi. “Evan için çok mutluyuz.”

Beckett, Gershkovich’in davası üzerinde 16 ay çalıştıktan sonra gazeteciyle ilk kez tanışmayı sabırsızlıkla beklediğini söyledi. Beckett, “‘Tanıştığıma memnun oldum’ diyeceğim” dedi.

Gershkovich, Mart 2023’te, çoğunlukla asılsız ve siyasi saiklerle yapıldığı düşünülen casusluk suçlamasıyla hapse atıldı.

Journal’ın yayıncısı Almar Latour ve Genel Yayın Yönetmeni Emma Tucker bir açıklamada, “Evan ve ailesi ve serbest bırakılan diğerleri için büyük bir rahatlama ve sevinç içindeyiz,” dedi. “Ne yazık ki, birçok gazeteci Rusya’da ve dünyanın dört bir yanında haksız yere hapiste kalmaya devam ediyor.”

Alsu Kurmasheva (sağdan ikinci), 1 Ağustos 2024’te Rusya’dan serbest bırakıldıktan sonra Maryland’deki Andrews Hava Kuvvetleri Üssü’nde soldan kocası Pavel Butorin’i ve kızları Miriam Butorin ile Bibi Butorin’i kucaklıyor.

Bu arada Kurmasheva, VOA’nın kardeş yayın kuruluşu Radio Free Europe/Radio Liberty’nin Tatar-Başkir Servisi’nde Prag merkezli bir editör. Çifte ABD-Rusya vatandaşı olan Kurmasheva, Mayıs 2023’te hasta annesine bakmak için Rusya’ya gitti.

Kurmaşeva, Haziran 2023’te ülkeyi terk etmeye çalıştığında pasaportlarına el konuldu ve Ekim 2023’te gözaltına alındığında pasaportlarının iade edilmesini bekliyordu.

Kurmasheva, ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından haksız yere tutuklanmış olarak tanımlanmamıştı. Ancak üst düzey bir yönetim yetkilisi VOA’ya, Kurmasheva’nın tutuklanmasından kısa bir süre sonra müzakerelerin bir parçası haline geldiğini ve ABD’nin onu eve getirmekten mutluluk duyduğunu söyledi.

Benzer bir anlaşma 2022’de de yapılmış, ABD’li basketbolcu Brittney Griner’in serbest bırakılması karşılığında, ABD’de 25 yıl hapis cezası çeken Rus silah tüccarı Viktor Bout’un serbest bırakılmasına yol açmıştı.

RFE/RL, Kurmaşeva’nın serbest bırakılmasını bir açıklamayla memnuniyetle karşıladı.

“Alsu, Rusya’da bir aile üyesine bakmaya çalışan bir Amerikalı gazeteci olduğu için hedef alındı. Hiçbir yanlış yapmadı ve kesinlikle adaletsiz muameleyi ve sevgi dolu aile üyeleri ve meslektaşlarından zorla ayrılmayı hak etmedi,” dedi RFE/RL’nin başkanı ve CEO’su Stephen Capus açıklamasında.

Capus, “Alsu’nun serbest bırakılması, üç diğer RFE/RL gazetecisinin özgürlüğünü güvence altına alma konusunda bizi daha da kararlı hale getiriyor,” diye ekledi. İki RFE/RL gazetecisi şu anda Belarus’ta, biri de Rusya işgali altındaki Kırım’da hapiste.

RFE/RL ve VOA’yı denetleyen ABD Küresel Medya Ajansı da Kurmaşeva’nın serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladı.

“Bu inanılmaz bir haber ve Rusya’nın duyarsız adaletsizliğinin ardından Alsu’nun serbest bırakılmasını destekleyen ve savunan herkese çok minnettarım,” dedi USAGM CEO’su Amanda Bennett bir açıklamada. “Gazetecilik suç değildir. Alsu’nun sonunda sevdiklerinin yanına dönebilmesi ve bu acı dolu bölümü kapatabilmesi beni çok mutlu ediyor.”

Kurmaşeva’nın eşi Pavel Butorin, eşinin tutuklanmasından bu yana en büyük endişesinin çiftin kızları olduğunu söyledi.

Temmuz ayının başlarında Prag’daki evlerinde VOA’ya verdiği demeçte, “Annelerini esir alan rejimin vahşetini anlayacak kadar büyüdüler,” dedi. “Bu çileden sonra ailemizin yeniden bir araya gelmesini hayal ediyoruz.”

Çiftin en büyük kızı Bibi, annesiyle birlikte geçirdikleri küçük anları, örneğin sabahları okula giderken arabada son ses müzik dinlemelerini özlediğini söyledi.

“Ve okuldan eve dönerken, her zaman atıştırmalıklar getirirdi ve biz de her zaman günümüz hakkında konuşurduk. Bunu gerçekten özlüyorum,” dedi 16 yaşındaki çocuk.

Biden, açıklamasında, Biden yönetiminin dünya genelinde rehin tutulan veya haksız yere hapsedilen 70’ten fazla Amerikalının serbest bırakılmasına yardımcı olduğunu söyledi.

“Dünyanın dört bir yanında haksız yere gözaltına alınan veya rehin tutulan her Amerikalı ailesiyle bir araya gelene kadar çalışmayı bırakmayacağım” dedi.

Biden, öğlen saatlerinde düzenlediği basın toplantısında, yeni serbest bırakılan Amerikalıların aileleri arkasında dururken, tutuklu takasının önemi hakkında konuştu. Sonlara doğru, odadaki insanlar, Cuma günü 13. yaş gününü kutlayacak olan Kurmasheva’nın en küçük kızı Miriam Butorin’e Mutlu Yıllar şarkısını söyledi.

“Şimdi annesiyle kutlama yapacak,” dedi Biden. “Bununla ilgili olan şey bu – aileler, her zaman olması gerektiği gibi tekrar bir arada olabilmek.”