Washington —

NASA’nın DART uzay aracı, 2022 yılında önemli bir gezegen savunma testinde Dimorphos asteroitine çarpmadan hemen önce, bu küçük gök cisminin ve daha büyük yoldaşı Didymos’un yüksek çözünürlüklü görüntülerini aldı.

Bu görüntüler, bilim insanlarının Dünya yakınlarında bulunan bu iki kayalık cismin karmaşık tarihini çözmelerine ve ikili asteroit sistemlerinin oluşumu hakkında bilgi edinmelerine olanak sağladı. Bu sistemler, birincil asteroit ve onun etrafında dönen ikincil bir uydudan oluşuyor.

Didymos’taki kraterlerin ve yüzey dayanıklılığının analizi, yaklaşık 12,5 milyon yıl önce oluştuğunu gösterdi. Benzer bir analiz, Dimorphos’un yaklaşık 300.000 yıl önce oluştuğunu gösterdi. Araştırmacılar, Didymos’un muhtemelen Mars ve Jüpiter gezegenleri arasında, güneş sistemimizin ana asteroit kuşağında oluştuğunu ve daha sonra iç güneş sistemine çarptığını söyledi.

Didymos ve Dimorphos’taki en büyük kaya parçalarının incelenmesi, iki asteroitin kökeni hakkında ipuçları verdi.

Salı günü Nature Communications dergisinde yayımlanan asteroitler üzerine beş çalışmadan birinin baş yazarı olan İtalya’daki Ulusal Astrofizik Enstitüsü’nden (INAF) astronom Maurizio Pajola, “Her iki asteroit de ana asteroitin felaketle sonuçlanan yıkımından oluşan kayalık parçalardan oluşan kümelerdir” dedi.

Pajola, “Bu büyük kayalar Didymos ve Dimorphos’un yüzeylerine gelen darbelerle oluşmuş olamaz, çünkü bu darbeler bu kütleleri parçalamış olurdu” diye ekledi.

Çapı yaklaşık yarım mil (780 metre) olan Didymos, Dünya’ya yakın bir asteroit olarak sınıflandırılır. Dimorphos yaklaşık 560 fit (170 metre) genişliğindedir. Her ikisi de yerçekiminin etkisiyle birleşen kayalık moloz parçalarından oluşan “moloz yığını” asteroitleridir.

“Yüzeyleri kayalarla kaplı. Dimorphos’taki en büyüğü okul otobüsü büyüklüğündeyken, Didymos’taki en büyüğü futbol sahası kadar büyük,” diyor Maryland’deki Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’nda gezegen jeoloğu ve jeofizikçisi ve diğer bir çalışmanın baş yazarı olan Olivier Barnouin.

“Dimorphos’un yüzeyinde ve kayalarında çatlaklar var, Didymos’un ekvatorunda daha ince taneli topraklar olabilir, ancak elimizdeki görüntülerle bundan emin olmak zor. Her iki asteroitin yüzeyleri zayıf, gevşek kumdan çok daha zayıf,” diye ekledi Barnouin.

Araştırmacılar, Dimorphos’un, Didymos’un ekvator bölgesinden hızla dönerken uçup giden malzemelerden oluştuğu sonucuna vardılar.

Pajola, “Didymos’un geçmişte YORP etkisi (pürüzlü yüzeyindeki güneş ışığının etkisiyle oluşan dönüş ivmesi) nedeniyle kendi ekseni etrafında daha hızlı döndüğü ve böylece kayaları ekvator bölgesinden dışarı fırlatarak Dimorphos’u oluşturduğu düşünülüyor” diye ekledi.

Didymos şu anda her 2-1/4 saatte bir dönüyor.

Didymos’un ekvatoral bölgesinde az sayıda kaya parçası gözlemlenmiştir.

Pajola, “Ekvatoru çok daha düz, kutuplara kadar olan orta enlemler ise çok daha engebeli ve yüzeyde büyük kayalar bulunuyor” dedi.

ABD uzay ajansının DART (Çift Asteroit Yönlendirme Testi) bir ilke kanıtı görevi gerçekleştirerek, bir uzay aracının aksi takdirde Dünya ile çarpışma rotasında olabilecek bir uzay nesnesinin yolunu değiştirmek için kinetik kuvvet uygulayabileceğini gösterdi. Didymos ve Dimorphos Dünya için gerçek bir tehdit oluşturmuyor.

DART, 26 Eylül 2022’de Dimorphos’a yaklaşık 14.000 mil/saat (22.530 km/saat) hızla, Dünya’dan yaklaşık 6,8 milyon mil (11 milyon km) uzaklıkta çarptı ve yolunu mütevazı bir şekilde değiştirmeyi başardı. Çarpışma ayrıca Dimorphos’un şeklini de hafifçe değiştirdi.

DART verileri ikili asteroit sistemlerinin anlaşılmasını geliştirdi.

“İkili asteroit sistemleri, Dünya’ya yakın uzayda bulunan asteroitlerin toplam sayısının yaklaşık %10-15’ini temsil ediyor,” dedi Barnouin. “Daha genel olarak, bir asteroit veya asteroit sisteminin her yeni gözlemiyle, asteroitlerin nasıl oluştuğu ve evrimleştiği hakkında daha fazla şey öğreniyoruz. Karmaşık sistemlerdir, ancak özellikle daha küçük – bir kilometreden (0,62 mil) daha az – asteroitleri düşündüğümüzde bazı temel benzerliklere sahiptirler.”