GALAPAGOS ADALARI, Ekvador —

Sıcak sabah ışığı, Galapagos’un en uzak adalarından biri olan Darwin Adası yakınlarındaki doğal bir kaya kemerinin kalıntılarından yansıyor. Berrak, koyu mavi suda, binlerce canlı — balıklar, çekiç başlı köpekbalıkları, deniz iguanaları — yiyecek arayışında hareket ediyor.

Evrim teorisinin arkasındaki ünlü İngiliz doğa bilimcinin adını taşıyan Darwin Kemeri’nin 2021’deki çöküşü doğal erozyondan kaynaklandı. Ancak çöküşü, hem iklim değişikliği hem de istilacı türler nedeniyle artan baskı altında olan uzak bir takımadanın kırılganlığını vurguladı.

Isınan okyanuslar, Galapagos’taki birçok deniz hayvanının besin kaynaklarını etkiliyor. Deniz iguanaları —Galapagos’a özgü veya endemik olan birçok türden biri— tercih ettikleri kırmızı ve yeşil algleri bulmakta daha çok zorlanıyor. Deniz kaplumbağaları daha sıcak havalarda yuva yapmakta zorlanıyor. Su ısındıkça ve daha az besin maddesi mevcut oldukça yavruları büyütmek daha da zorlaşıyor.

Galapagos Adaları çok sayıda türe ev sahipliği yapmasıyla tanınıyor ancak bu türlerin sayısı sınırsız değil.

Doğa rehberi Natasha Cabezas, “Burada her şeyden biraz var. Bu yüzden insanlar Galapagos’un çok çeşitli olduğunu söylüyor. Ancak her şeyden az sayıda var,” dedi.

Ekvador’un San Lorenzo kentinden bir doğa bilimci olan Natasha Cabezas, 9 Haziran 2024 Pazar günü Galapagos Adaları’ndaki Wolf Adası açıklarında çekiç başlı köpekbalıklarıyla birlikte dalış yapıyor. Çekiç başlı köpekbalıkları yıl boyunca orada bulunuyor ve sürüler halinde genellikle kelebek balıkları tarafından temizlenmek ve beslenmek için sığ sulara geliyorlar.

Galapagos her zaman okyanus sıcaklığındaki değişikliklere karşı hassas olmuştur. Takımadanın kendisi büyük okyanus akıntılarının birleştiği yerde yer alır — güneyden serin, kuzeyden sıcak ve batıdan soğuk bir yükselen akıntı. Sonra El Nino var, dünya çapında havayı etkileyen periyodik ve doğal Pasifik Okyanusu ısınması.

Sıcaklıklar mevsime ve diğer doğal olarak meydana gelen iklim olaylarına bağlı olarak değişse de, okyanuslar atmosferdeki aşırı ısının büyük çoğunluğunu emdiği için insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle okyanus sıcaklıkları artmaktadır. Okyanus, son 10 yılda en azından 1800’lerden bu yana en sıcak on yılını yaşadı ve 2023, okyanusun kayıtlardaki en sıcak yılı oldu.

Haziran ayının başlarında Güney Yarımküre’de kış gelir ve Cromwell akıntısı balina köpekbalıklarını, çekiç başlı köpekbalıklarını ve devasa güneş balıklarını yüzeye çıkarır. Ayrıca yiyecek arayan penguenler, deniz iguanaları ve deniz aslanları için besin sağlar. Bu mevsimde bu hayvanlardan daha fazlası kendilerini belli ettikçe, bilim insanları geçen yılki El Nino’nun ısınmasında nasıl bir performans gösterdiklerini takip ediyor.

El Nino, deniz iguanaları ve deniz kaplumbağaları gibi bazı türler için yiyecek sıkıntısına yol açabilir, çünkü daha sıcak okyanus, yiyecek kaynaklarının azalması anlamına gelir. Türleri gözlemleyen bilim insanları, El Nino olayları sırasında popülasyon sayılarında önemli bir düşüş olduğunu fark ettiler.

Deniz iguanaları, Fernandina Adası kıyısına çarpan dalgalar arasında kayadan kayaya yılan gibi yüzerler. Deniz aslanları, oynayacak birini arayan yavru köpekler gibi etraflarında dönerken, deniz altındaki kayalara tutunurlar ve orada büyüyen yosunlarla beslenirler.

Galapagos Koruma Direktörü Jorge Carrión, “İguanalar geçen yıl El Niño’dan en çok etkilenen türlerden biriydi ve şu anda hala iyileşme sürecindeler” dedi.

Yükselen okyanus sıcaklıkları suda veya denizde yaşayan canlıları tehdit ederken, karada farklı bir sorun var. Hiçbiri yerli olmayan kediler, köpekler, domuzlar, keçiler ve sığırlar gibi vahşi hayvanlar adaların eşsiz türlerini tehdit ediyor.

Cabezas, COVID-19 salgınının ardından birçok insanın kendilerine arkadaşlık etmesini istedikleri kedi ve köpekleri terk ettiğini söyledi.

“Onlara bakmazsanız sorun oluyorlar ve artık her yerde köpek görmek utanç verici. Şu anda büyük bir sorunumuz var, ne yapacağımızı bilmiyorum” dedi.

100 yaşından büyük olduğu tahmin edilen dev bir kaplumbağa, 15 Haziran 2024 Cumartesi günü Galapagos Adaları’ndaki Ekvador’un Santa Cruz bölgesindeki Rancho Primicias adlı rezervin yaylalarında besleniyor.

Yerli olmayan hayvanlar, Galapagos’la yakından ilişkili dev kaplumbağalar için özel bir tehdittir. Kaplumbağalar, 19. yüzyılda avlanma ve kaçak avcılık nedeniyle önemli ölçüde azaldı ve yetkililer onları insanlardan korumak için çalıştı. 1933’ten beri dev bir kaplumbağayı öldürmek yasadışıdır.

Carrión, “Bir gecede, bir yabani domuz bir bölgedeki tüm yuvalama alanlarını yok edebilir,” dedi. Park bekçileri, yuvalama alanlarının olduğu alanları günde bir kez ziyaret etmeye ve domuzları bulduklarında öldürmeye çalışıyorlar. Ancak Carrion, domuzların yakalanmasının zor olduğunu söyledi.

Sokak kedileri deniz iguanalarının yavrularıyla beslenirken, domuzlar ve kediler de kaplumbağalarla yiyecek için rekabet ediyor.

İstilacı türler ve ısınan okyanuslar yetmezmiş gibi, dünya okyanuslarında yaygın bir sorun olan plastik de var. Yakın zamanda yapılan bir araştırmada Galapagos penguenlerinin karınlarında mikroplastikler olduğu bildirildi.

Carrión, “Galapagos’ta yiyeceklerinde mikroplastik bulunmayan hayvan yok” dedi.