Yeni Delhi –

Birleşmiş Milletler’e bağlı kültür ajansı, İngiltere’nin yakınlarına bir otoyol tüneli inşa etme planlarının tarih öncesi anıtın etrafındaki manzarayı tehdit ettiği endişesiyle Stonehenge’in tehlike altındaki dünya mirasları listesine alınması yönündeki önerileri Çarşamba günü reddetti.

Stonehenge, İngiltere’nin güneyindeki Salisbury Ovası’nın düz arazilerinde 5.000 yıl önce aşamalı olarak inşa edilmeye başlanmış ve benzersiz taş çemberi MÖ 2.500 civarında Geç Neolitik dönemde inşa edilmiştir.

1986 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne eklenerek, özel kültürel veya fiziksel öneme sahip yerlere verilen bir onur haline geldi.

UNESCO uzmanları, otoyol yapım planlarına ilişkin Stonehenge’in “tehlike altında” olarak listelenmesini önermişti.

Ancak listeyi tutan ve alanların korunmasını denetleyen Dünya Miras Komitesi’nin 46. oturumunda, Kenya ve Katar’ın önderlik ettiği üyeler, İngiltere’nin alan üzerindeki etkiyi hafifletme planlarının yeterli olduğunu ve alanın “tehlike altında” listesine eklenmemesi gerektiğini söyledi.

On yıllardır konuşulan ve hukuki zorluklarla boğuşan otoyol projesi, ana otoyolu yer altına alarak ve ünlü Taş Çemberi’nden biraz uzaklaştırarak, tıkanıklığa müsait bir yol kesimindeki trafiği rahatlatmayı amaçlıyor.

Yerel halk ve arkeologların sert muhalefetine maruz kalırken, UNESCO da çevreye, yaban hayatına ve olası yeni arkeolojik buluntulara verebileceği zararlar konusunda endişe duyuyor.

Kenya, siteyi tehlike altında olarak listelemek için tavsiyeyi değiştirirken, ana taş çemberinin yeni inşaatla yoldan daha uzakta olacağı gerçeğine odaklandı ve uzmanların yol projesinin daha büyük siteyi önemli ölçüde etkileyeceği değerlendirmesine odaklanmadı. Ayrıca Britanya’nın otoyol planı için 50’den fazla öneriyi değerlendirdiğini belirtti.

UNESCO uzmanları, reddedilen taslak tekliflerinde, “Korunması gereken sadece henge değil, hengenin merkezini oluşturduğu genel manzaradır” diye savunmuşlardı.

“Ana henge oldukça görünür ve iyi bilinen bir anıttır ve önerilen tünel onun yakın çevresini iyileştirecektir, ancak bu anıtın, çok sayıda tarih öncesi yapıyla çevrili ve ayrılmaz bir şekilde bağlantılı olduğu ve birlikte antik bir manzara oluşturduğu bağlamında değerlendirilmesi gerekir.”

Stonehenge’in tehlike altında olduğu iddiasıyla listeye alınması önerisini reddeden komite, Aralık 2025’e kadar İngiltere’den koruma durumu hakkında güncellenmiş bir rapor talep etmeyi kabul etti.

UNESCO, bir alanın Tehlike Altındaki Dünya Miras Alanları Listesi’ne alınmasının cezalandırıcı bir amaç taşımadığını, aksine uluslararası alanda koruma önlemlerine acil ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekmek ve “düzeltici eylemleri teşvik etmek” amacını taşıdığını söylüyor.

Sorunlar giderilmediği takdirde, sitelerin UNESCO listesinden çıkarılması olasılığı var; ancak bu nadir görülen bir durum.