Lefkoşa, Kıbrıs –

Kıbrıslı Rumlar yas tutarken, Kıbrıslı Türkler ise sevinç içindeydi. Türkiye’nin, Yunanistan’ın desteklediği kısa bir darbe sonrasında adanın bir bölümünü işgal etmesinin 50. yıl dönümüydü ve uzlaşma şansı her zamankinden daha zordu.

Etnik açıdan bölünmüş ada, her ikisi de NATO ortağı olan ancak birçok konuda anlaşmazlık yaşayan Yunanistan ve Türkiye arasında sürekli bir gerginlik kaynağı.

Cumartesi günü, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk güçlerinin 1974’te “barış harekâtı” adını verdiği bir harekât başlattığı günü anmak için Kuzey Lefkoşa’da düzenlenen askeri geçit törenine katılarak aralarındaki görüş ayrılıklarını açıkça ortaya koydu.

Kuzey Lefkoşa’da toplanan coşkulu kalabalığa seslenen Erdoğan, “Kıbrıs Barış Harekatı, Kıbrıslı Türkleri zulümden kurtardı ve özgürlüğe kavuşturdu” dedi. “Müzakerelere, buluşmaya, Kıbrıs’ta uzun vadeli barış ve çözümü tesis etmeye hazırız” diyen Erdoğan, BM kararlarında öngörülen Kıbrıs’ın federal bir çatı altında yeniden birleştirilmesi yönündeki Yunan ve Rum kesimlerinin çağrılarının artık mümkün olmadığını sözlerine ekledi.

Kıbrıslı Rumlar federasyon olarak yeniden birleşmeyi istiyor. Kıbrıslı Türkler iki devletli bir çözüm istiyor.

Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Lefkoşa’nın güney kesimlerinde 1974’ü anmak için düzenlenen hüzünlü bir etkinlikte yaptığı konuşmada, “Tek bir hedefimiz var: Tek egemenliğe, tek uluslararası kimliğe, tek vatandaşlığa sahip, iki bölgeli, iki toplumlu bir federasyonda, tüm vatandaşların Kıbrıslı ve Avrupalı ​​olacağı, yabancı işgalci bir ordunun olmadığı, modası geçmiş garantilerin olmadığı tek bir devlette Kıbrıs Cumhuriyeti.” dedi.

Yunanistan ve Türkiye yakın zamanda ilişkilerin nasıl iyileştirileceği konusunda anlaşmaya vardılar, ancak “görüşüyor olmamız, anlaştığımız ve daha da önemlisi geri adım attığımız anlamına gelmiyor” dedi Mitsotakis.

Ölüleri anmak

Kıbrıs, 1960 yılında İngiltere’den bağımsızlığını kazandı; ancak Kıbrıslı Rumlar ve Kıbrıslı Türkler arasındaki ortak yönetim, kısa sürede şiddet olayları nedeniyle dağıldı; Kıbrıslı Türkler, yerleşim bölgelerine çekildi ve BM barış gücü gönderildi.

Kriz, 2004’ten beri Avrupa Birliği üyesi olan ve uluslararası alanda tanınan Kıbrıs Cumhuriyeti’ni yöneten Kıbrıslı Rumların, Türkiye’nin on yıllardır sürdürdüğü birliğe katılım hedefini rayından çıkarma potansiyeline sahip olduğu gerçeğiyle karşı karşıya bıraktı.

Ayrıca, çakışan iddialar nedeniyle Doğu Akdeniz’deki enerji potansiyelinin açığa çıkarılmasına yönelik girişimleri de zorlaştırıyor. Bölgede son yıllarda önemli hidrokarbon keşifleri yaşandı.

Kıbrıs Rum toplumunu yeniden birleşme diyaloğunda temsil eden Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Hristodulidis, yıldönümünün derin düşüncelere dalmak ve ölenleri anmak için hüzünlü bir fırsat olduğunu söyledi.

“Bugün Ukrayna’da yaşanan kınanacak ve kabul edilemez olaylar, 50 yıl önce Kıbrıs’ta yaşandı ve sonuçlarını her gün yaşıyoruz” dedi.

Türkiye’nin akrobasi uçağı, 20 Temmuz 2024’te Kıbrıs’ın bölünmüş başkenti Lefkoşa’nın Türk işgali altındaki bölgesinde askeri geçit töreninin üzerinden uçuyor.

Güneyde ise Türk işgalinde hayatını kaybeden 3.000’den fazla kişiyi anmak için kilise ayinleri düzenlendi.

“Bu Kıbrıs’a ihanetti ve çok sayıda çocuk kaybedildi. Sadece benim oğlum değildi, birçok kişiydi,” dedi 90 yaşındaki Loukas Alexandrou, askeri mezarlıkta oğlunun mezarına bakarken.

Türkiye’de devlet televizyonlarının genel yayınları, işgal öncesinde Kıbrıslı Türklere yönelik şiddete, özellikle 1963-64 ve 1967 yıllarındaki kanlı olaylara odaklandı.

Türkiye’nin işgali adanın üçte birinden fazlasını ele geçirdi ve 160 binden fazla Kıbrıslı Rum’u güneye sürgün etti.

Yeniden birleşme görüşmeleri 2017’de çöktü ve o zamandan beri çıkmazda. Kuzey Kıbrıs, yalnızca Türkiye tarafından tanınan ayrılıkçı bir devlettir ve Kıbrıslı Türk liderliği uluslararası tanınma istiyor.