ABD Başkanı Joe Biden, Beyaz Saray ve kilit arabulucular Mısır ve Katar’ın, İsrail ve Hamas’ı ateşkes anlaşmasına doğru itme çabalarını yoğunlaştırmasına rağmen, Gazze’de barış hedefinin giderek daha ulaşılmaz göründüğünü söyledi.

Biden, Salı günü gazetecilere ateşkes ve rehine serbest bırakma anlaşmasının daha uzak bir ihtimal haline gelip gelmediği sorulduğunda, “Daha da zorlaşıyor” dedi.

Biden ve yetkilileri, İran destekli Filistinli militan grup Hamas’ın katılmayacağını söylemesine rağmen, ABD’nin Ortadoğu’ya ek askeri varlıkları konuşlandırırken, Perşembe günü Katar’ın başkenti Doha’da görüşmelerin planlandığı gibi ilerlemesi için baskı yapıyor.

Tahran’ın, Hamas lideri İsmail Haniye’nin İran topraklarında öldürülmesine misilleme olarak İsrail’e yönelik beklenen saldırısını engellemenin anahtarı, ateşkese varmaktır. İsrail, cinayetin sorumluluğunu üstlenmedi ancak Haniye’nin ölümünden yaygın olarak sorumlu tutuluyor.

Biden, önümüzdeki birkaç gün içinde bir anlaşmaya varılması halinde İran’ın saldırıyı ertelemesini beklediğini söyledi.

Gazze’de İsrail ile Hamas arasındaki çatışmalar sürerken ve Lübnan’da İsrail ile Hizbullah arasındaki sınır ötesi çatışmalar yoğunlaşırken, birçok kişi İran’ın büyük çaplı bir saldırısının Ortadoğu’da daha geniş çaplı bir çatışmayı tetikleyeceğinden endişe ediyor.

Beyaz Saray Ortadoğu Koordinatörü Brett McGurk bu hafta Kahire ve Doha’da, Kıdemli Danışman Amos Hochstein ise İran ve ona bağlı grupların daha fazla tırmanmasını önlemek ve bölgede sınır güvenliğini sağlamak için diplomatik ve askeri çalışmalar yapmak üzere Beyrut’ta olacak. Beyaz Saray Basın Sözcüsü Karine Jean-Pierre Salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, şunları söyledi:

Dışişleri Bakanı Antony Blinken, başlangıçta Salı günü yapılması planlanan bölgeye gidişini erteledi.

ABD caydırıcılığını artırmak için Orta Doğu’ya F-35C ve F-22 Raptor jet savaş uçakları, USS Abraham Lincoln uçak gemisi ve USS Georgia denizaltısı gibi ek askeri varlıklar konuşlandırdı.

Hamas katılmıyor

İsrail, Perşembe günü son tur görüşmelere katılmayı kabul etti. Ancak Hamas, bunun yerine halihazırda kabul ettiği bir öneriyi uygulamak için uygulanabilir bir plan talep ederek reddetti.

Hamas’ın üst düzey yetkililerinden Sami Ebu Zuhri, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Hamas, BM Güvenlik Konseyi kararı ve Biden konuşmasına dayanan, 2 Temmuz’da kendisine sunulan öneriye bağlılığını sürdürüyor ve hareket, bunu uygulamaya koyacak bir mekanizma üzerinde derhal görüşmelere başlamaya hazır.” dedi.

“Yeni müzakerelere gitmek, işgalcinin yeni koşullar dayatmasına ve müzakere labirentini kullanarak daha fazla katliam yapmasına olanak sağlıyor” diye ekledi.

İsrail-Hamas çatışması sırasında İsrail’in tahliye emri üzerine Hamad şehrinden kaçan yerinden edilmiş Filistinliler, 11 Ağustos 2024’te Gazze Şeridi’nin güneyindeki Han Yunus’ta yaşamlarını sürdürüyor.

Hamas’ın bir diğer yetkilisi ise grubun görüşmelere katılmama kararı almasının nedeninin, grubun liderlerinin Başbakan Binyamin Netanyahu liderliğindeki İsrail hükümetinin iyi niyetle müzakere etmediğine inanmaları olduğunu söyledi.

Haftalardır Netanyahu’nun kendi güvenlik yetkilileri ve müzakerecileri, daha önce ortadan kaldırılan talepleri yeniden gündeme getirerek onu oyalamakla suçluyor. Netanyahu’nun ofisi ise iddiayı reddediyor ve çıkmazdan Hamas’ı sorumlu tutuyor.

New York Times’ın bu hafta başında ilk kez bildirdiği gibi, İsrail, temmuz ayı sonlarında, mayıs ayı sonlarında ortaya koyduğu ilkeler dizisine daha az esnek koşullar getiren arabulucular sundu.

Ortadoğu Enstitüsü’nün Mısır ve Afrika Boynuzu programı direktörü Mirette Mabrouk, “İsrail’in, müttefiklerini bölgesel bir yangına sürükleyerek kendisine azami desteği sağlamayı tercih ettiği için kasıtlı olarak bu kadar fazla destek sağladığında ısrar edenler var” dedi.

VOA’ya konuşan kadın, “İnsanların çoğu bunun çok ama çok kötü bir fikir olduğunu düşünüyor” dedi.

ABD ve İran savaştan kaçınmak istiyor

Beyaz Saray, iç siyasetin ateşkes görüşmelerinde motive edici bir faktör olduğunu reddederken, Demokratlar, 19 Ağustos’ta yapılacak ulusal kongreye hazırlanırken kitlesel savaş karşıtı gösterilerin görüntüsünden kaçınmak istiyor. Kongrede, Başkan Yardımcısı Kamala Harris ve Minnesota Valisi Tim Walz, Kasım ayında yapılacak seçimlerde Cumhuriyetçi Parti’nin eski Başkan Donald Trump’a rakip olacak adaylar olarak kutlanacak.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü’nden kıdemli uzman Michael Singh, misilleme yeminleriyle köşeye sıkışan İran’ın daha geniş bir savaşı önlemek için bir çıkış yolu arıyor olabileceğini söyledi.

“Geri adım atarsa, bölgede ve belki de İran’da ABD tehditleri karşısında geri adım atmış gibi görülecektir,” dedi VOA’ya. “Ancak, planıyla devam ederse, kazanamayacağı bir savaşın içinde bulabilir kendini.”

İran’ın Birleşmiş Milletler misyonu, Tahran’ın ateşkes müzakereleri devam ederken ABD ile perde arkası görüşmelerde bulunmak üzere Doha’ya bir temsilci göndermeyi düşündüğüne dair haberleri yalanladı. Beyaz Saray, VOA’nın İran’ın görüşmelerde dolaylı bir rol oynayıp oynamayacağını teyit etme talebine yanıt vermedi.

Bu habere VOA’dan Carla Babb ve Kim Lewis katkıda bulundu.